Индустриалды жаңарту құралы

ТК/Лизинг Аскар Шоркак Индустриалды жаңарту құралы Әлемдік тәжірибе өнеркəсіптік лизингтің дамуы мен саланың даму деңгейі арасындағы тікелей байланысты растайды Кәсіпорындардың негізгі қорларын жаңартудың барлық құралдарының ішінде Қазақстандық лизингтік нарық, оның ішінде өнеркәсіптік лизинг нарығы әлі де лайық орын алады. Негізгі капиталға салынған инвестициялардағы үлесі 3% -дан аз. Салыстыру үшін ЕО-да бұл көрсеткіш 20% -ға жетеді. Лизингтің осындай жоғары үлесі Еуропадағы қолданыстағы факторлардың жиынтығымен, оның ішінде нормативтік базаны, инвестициялық нарықтың жай-күйін, қызығушылық деңгейін және салықтық ерекшеліктерін анықтайды. Сонымен бірге, біздің кәсіпорындарымыз өз қаржысын жаңартып отыруы керек. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің (кестені қараңыз) деректері бойынша 2011 жылы республикада негізгі құралдарды жаңарту коэффициенті 12,6% құрады. 2012 жылғы деректер әлі жарияланбаған. Отандық кәсіпорындардағы осы тозу дәрежесін, әлемдік нарықтағы жағдайды, республиканың Кеден одағы мен ДСҰ-ға кіруін ескере отырып, отандық өндірістерді ауқымды қайта жабдықтаудың объективті қажеттілігі күмән туғызбайды. Бұл әсіресе жабдықтар үшін жарамды. Қазіргі заманғы заманауи машиналар - бұл тиімді, электр энергиясын төмендетуге, кейде қызметкерлерге арналған. Осы уақытқа дейін қазақстандық кәсіпорындардың инвестициялық белсенділігі ең жоғары деңгейде қалып отыр, бұл отандық экономиканың өнеркәсіптік сегментінде өсуінің негізгі кедергілерінің бірі болып табылады. Қазақстандық билік негізгі құралдарға инвестицияларды ынталандырады. 2010-2014 жылдарға арналған Үдемелі индустриалды-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы (ҮИИДМБ) аясында «Өнімділік 2020» бағдарламасы жүзеге асырылуда, оның қатысушылары заманауи жоғары технологиялық жабдықты сатып алу үшін жеңілдікті мөлшерлемесі бойынша ұзақ мерзімді лизингтік қаржыландыруды алады. Бағдарламаның операторы «ҚДБ-Лизинг» АҚ болып табылады. («Жаңартудың мемлекеттік институты» бөлімін қараңыз, беті). 2011 жылы «Өнімділік 2020» бағдарламасын іске қосқан кезде өнеркәсіп лизингі қарқынды дамып келеді және бұл ҮИИДМБ мақсаттарына толығымен сәйкес келеді. «Сарапшы РА Қазақстан» рейтингілік агенттігінің деректері бойынша, индустриялық лизинг лизинг нарығының негізгі бағыттарының бірі болып табылады. Осылайша, лизинг тек шағын және орта бизнеске ғана емес, сонымен қатар жабдықтарды және көлік құралдарын сатып алу үшін пайдаланылады, бірақ қазақстандық кәсіпорындарда жабдықтарды жеткізу, монтаждау және монтаждау сияқты күрделі нысандарға айналды. Өнеркәсіптік лизингке жоғарыда айтылған «ҚДБ-Лизинг» сияқты тәжірибесі мен біліктілігі бар ірі лизингтік ойыншылар қолдау көрсетеді. Неге негізгі құрал ретінде мемлекет лизингті таңдады? Осы уақытқа дейін негізгі құралдарды жаңартудан бас тартқан компанияларға объективті себептер бар екені анық. Қайта жабдықтау үшін меншікті қаражат жеткіліксіз. Әр түрлі жағдайларға байланысты несиелендіру оларға қол жетімді емес: коммерциялық банктер кепілдіктің қолжетімділігі туралы емес, жақсы несие тарихы жоқ компанияларға қарыз бермейді, сондықтан олар «көгалдандыру жобаларына» инвестиция салуды қаламайды. Лизинг шарты несиенің нақты баламасы болып табылады, өйткені ол лизингтік мәмілеге өз қатысуының 15-30% ғана талап етеді және лизинг алушы оны өндіруде алынған жабдықты толығымен пайдалана алады. Бұл шын мәнінде кәсіпорындарды техникалық қайта жарақтандырудың ең тиімді құралдарының бірі. Қаржыландырудың осы тəсіліне байланысты оның артықшылықтарының арқасында өндірісті техникалық жаңартуға күшті серпін беріп қана қоймай, тұтастай алғанда экономиканың жекелегенсалаларын қайта құрылымдаушы болуы мүмкін. Мұндай ауқымды міндет лизингілік қоғамдастықтың мемлекеттік құрылымдармен лизингтің тартымдылығын арттыру және оның құнын төмендету бойынша заңнамалық бастамаларды қабылдау тұрғысынан тығыз ынтымақтастықта болғанда ғана қолжетімді.

Негізгі құралдарды жаңғырту, өндірісті дамыту, энергия тиімділігін еуропалық деңгейге бағыттау, Қазақстанда заңнамалық базаны дамыту, лизингілік компанияларды қаржыландыру мәселелерін шешу керек. Сонда лизингтік компаниялар республикаға үлкен пайда әкеле алады.